Disclaimer: Dit is een open brief van een student sociaal werk die als slechts één van de velen goede suggesties wil geven aan de samenleving. Deze open brief zal gepost worden op mijn blog, Bound To Write, doorgestuurd worden naar sociaal.net, gepubliceerd worden op BAF en naar alle federale en Vlaamse kabinetten worden doorgestuurd.
Geachte politieke actoren
Nogal een raar zelfstandig naamwoord, is het niet? "Politieke actoren". Begrijpelijk aangezien niet ieder van u even actief is in de politiek als de andere.
Een idee...
Ik wil even een idee terug op de kaart zetten. Een idee dat al eeuwenlang bestaat. Een idee dat van België een minder log land kan maken. Een idee dat de totale emancipatie van de maatschappij kan waarmaken. Een idee dat armoede radicaal kan doen verminderen. Een idee dat geld kan opbrengen. Een idee dat van mensen gelukkige mensen kan maken. Een idee dat een einde kan maken aan burn-outs. Een idee dat het potentieel heeft om alle creativiteit te ontketenen om de grootste uitdagingen van deze tijd het hoofd te kunnen bieden. Ik hou u niet langer in spanning: het Universeel Gegarandeerde Basisinkomen.
Dit is geen nieuw idee. Het is een idee dat al eeuwen bestaat en door velen is geopperd. Van humanisten, tot civil rights-activisten, tot politici, tot economen, tot historici. Vaak met politieke ideologieën die compleet tegenstrijdig lijken.
De klassieke vragen loeren hier wellicht om de hoek: Is zoiets wel betaalbaar voor de maatschappij? Gaan mensen niet stoppen met werken?
De homo sapiens excelleert
De antwoorden hierop liggen niet in de gedateerde dogma's die beweren dat mensen luie wezens zijn waar je af en toe een paar zweepslagen aan moet geven alvorens ze iets verrichten. Waar komt het idee vandaan dat een species die de landbouw heeft uitgevonden, duizenden jaren geleden al dorpen bouwde, aan zeevaart deed nog voor de homo sapiens ten tonele kwam, excelleert in technologie, wetenschap en literatuur, piramide's kan bouwen, wolkenkrabbers kan bouwen, bergen kan beklimmen... een intrinsiek ongemotiveerd en lui wezen is?
Ongeacht dit zeker interessante stof is voor een toekomstige discussie en er veel argumenten zijn zowel pro als contra de stelling dat mensen intrinsiek inactieve wezens zijn, wil ik mij in deze mail focussen op het sociale aspect en het financiële aspect.
Basisrechten vereisen geen bewijs
Vanuit een sociaal oogpunt is het niet meer dan normaal dat we een soort van basisinkomen invoeren. Het geeft eindelijk het gepaste en consistente antwoord aan de vele beloftes die we we als land hebben gemaakt, samen met zoveel anderen landen, om onze inwoners een goed leven te geven. In die beloftes (lees: de UVRM, het EVRM, het EVRK, maar evenzeer onze Belgische Grondwet) binden we ons als het ware om ieder een gelijkwaardig bestaan te bieden zonder discriminatie, zonder slavernij of horigheid, mét gelijke kansen en ga zo maar voort...
Onze huidige sociale zekerheids- en sociale bijstandsapparaat is gedateerd. Het dateert uit een tijd waarin slavernij nog welig tierde in het Westen. Het dateert vanuit een tijd (lees: 19de eeuw) waarin eenvoudige fabrieksarbeiders danig weinig betaald werden en zij de facto slaven waren van de rijkere burgerij. door de jaren heen werden deze systemen steeds gecorrigeerd. Maar het principe bleef hetzelfde: eerst moet de burger werken voor hij recht heeft op een vervangingsuitkering; Dat is het tegenovergestelde van "basisrechten".
Basisrechten vereisen geen bewijs. Basisrechten krijg je, of je nu gewerkt hebt of niet. Of je nu oud bent of jong. Of je nu ziek bent of gezond... Niemand mag het van je afnemen. Niemand mag zich boven jou stellen. Toch gebeurt dit vandaag....
Het potentieel om de arbeidsmarkt te verduurzamen
Op financieel vlak valt er heel wat te vertellen over dit idee. Er is geen enkele reden om zomaar klakkeloos aan te nemen dat een basisinkomen per definitie veel geld zou kosten. Het zou van creativiteit en visie getuigen om open te staan voor de mogelijkheid dat zelfs het tegengestelde waar kan zijn.
Want want doet een basisinkomen? Wel, indien doordracht ingevoerd met een duidelijk plan, kan het sociale zekerheids- en sociale bijstandsapparaat danig worden afgeslankt. Laat ons niet vergeten dat veel mensen reeds een soort basisinkomen krijgen, ofschoon het niet universeel is. Bij een universeel gegarandeerd basisinkomen krijgt iedereen al een bepaalde som waarmee deze kan overleven en vervalt een groot deel van de nood om uit te spitten op welke uitkering X of Y recht zou hebben. Via een meer geautomatiseerd systeem van rechtentoekenning (waar Vlaanderen aan werkt, zo leest men in de beleidsplannen) wordt die nood op zijn beurt nog eens minder groot. Dat zorgt ervoor dat er geld vrijkomt dat nu rechtstreeks kan worden gespendeerd aan de burgers zelf. Burgers die het nu goed zullen hebben. Burgers die net daardoor wellicht méér stappen verwijderd zullen zijn van criminaliteit, ergo: bijkomend sociaal en financieel voordeel.
Belangrijk om te vermelden bij een basisinkomen is dat er veel manieren zijn om het in te voeren. Sommigen spreken van 60% van het Belgische mediaan netto-inkomen, anderen zullen een vast bedrag benoemen, anderen noemen het bedrag van het leefloon... Het meest fundamentele verschil met ons huidige systeem is dat dat bedrag of percentage niet vermindert als je meer werkt. Dat zou een enorme stap vooruit kunnen betekenen voor mensen die in de grijze zone tussen "arbeidsgeschiktheid" en "arbeidsongeschiktheid" zitten. Zij zullen nooit meer de afweging moeten maken tussen afhankelijk én beperkt blijven door een vervangingsuitkering of veel te hard werken dan hetgeen ze aankunnen. Het zou zelfs kunnen betekenen dat mensen langer kunnen werken. Het basisinkomen heeft het potentieel, indien doordacht ingevoerd, om de arbeidsmarkt te juist te verduurzamen in plaats van teniet te doen.
Een oproep: we zullen iedereen nodig hebben
Ik ga de lezers van dit pleidooi niet lastig vallen met élke studie of berekening die gemaakt is rond het universeel gegarandeeerd basisinkomen. Voor wie interesse heeft, raad ik ieder de bibliotheek, het wereldwijde web en de ideeën van uw medemens aan.
maar belangrijker dan dat, wil ik een oproep doen aan iedereen, in het bijzonder aan ons staatsbestel om in een open debat te treden met iedereen over deze suggestie. We zullen iedereen nodig hebben: politici, economen, psychologen en psychiaters, dokters, leerkrachten, sociaal werkers, mensen in kansarmoede, bedrijfsmanagers, miljonairs en miljardairs, fabrieksarbeiders, bankiers, zelfstandigen, platformwerkers, activisten,... We hebben iedereen nodig om na te denken over dit idee.
Het is geen idee dat utopisch hoeft te zijn. Het is vooral een idee dat ons kan helpen een efficiënte en geëmancipeerde samenleving te worden. De samenleving die we vaak beweren te zijn, maar waar nog niet iedereen de vruchten van plukt. Het is een idee waar utopist, realist, pragmatist, homo economicus, homo emotionalis, en alle andere homines zich in kunnen herkennen, als we maar dat debat durven aangaan. Een constructief debat. Het is hoog tijd om het met onze twee handen aan te pakken.
Voor wie zich nog steeds afvraagt waarom ik mijn pleidooi begon met "Geachte politieke actoren"... Eerlijk toegegeven deed ik dit omdat ik mij initieel enkel zou richten tot de geïnstitutionaliseerde politici... Maar naast geïnstitutionaliseerde politici bestaat er nog een hele samenleving die haar stem mag en eigenlijk ook móét laten horen. We moeten beseffen dat democratie niet ophoudt te bestaan buiten de muren van de halfronden, kabinetten en partijbureau's. Een democratie die intrinsiek een democratie is, haalt zijn levenselixir uit de politieke stemmen binnen de samenleving zélf. Bij deze sluit ik mijn pleidooi graag af met een hoogachtend.
Hoogachtend,
Parsifal Stinissen
student sociaal werk
Reacties
Een reactie posten